مستندی درباره محمدرضا شجریان از شبکه افق پخش شد تا این سوال را در ذهن ایجاد کند که به ممنوعیت پخش تصویر و صدای این هنرمند برجسته پایان داده می‌شود؟
به گزار سلام نو، سال‌هاست که پخش صداوتصویر محمدرضا شجریان در تلویزیون ممنوع است و حتی با وجود آنکه مردم خاطرات زیادی با یکی از معروف‌ترین آثار او، «ربنا» دارند و هر سال چهره‌های مختلفی در آستانه ماه رمضان تقاضای پخش این دعا را با صدای او دارند اما تلویزیون بر رویه مخالفت با خواست مردم که در چند سال اخیر پیش گرفته پافشاری می‌کند.
عصر روز شنبه ۱۰ فروردین ماه اما در اتفاقی نادر و جالب توجه شبکه افق سیما مستندی تحت عنوان «از سپیده تا فریاد» را با محوریت زندگی هنری محمدرضا شجریان و فعالیت‌هایش را روانه آنتن کرد که با تصاویر جوانی و صدای این هنرمند آغاز شد تا پس از سال ها شاهد نقش بستن تصویر او بر قاب تلویزیون باشیم. نام این مستند نیز برگرفته از آلبوم «سپیده» و «فریاد» که از آثار معروف شجریان هستند برگرفته شده است.
این مستند در ابتدا به تضعیف موسیقی اصیل ایرانی در پیش از انقلاب و رواج هنر غربی می‌پردازد و سپس به نخستین اقدامات هنرمندان فعال حوزه موسیقی سنتی برای دمیدن روحی دوباره به کالبد این سبک موسیقی همچون محمدرضا لطفی (نوازنده تار و سه‌تار) و هوشنگ ابتهاج (شاعر) اشاره می‌کند و به محمدرضا شجریان می‌رسد که در آن سال‌ها جوان و در آغاز راه بود.
در این میان چهره‌هایی چون داریوش پیرنیاکان (نوازنده تار و سه تار)، حسین علیزاده (آهنگساز و نوازنده)، حمیدرضا نوربخش (خواننده و مدیرعامل خانه موسیقی)… نیز در سخنانی نظر خود را درباره شجریان بیان می‌کنند.
بخش اول این مستند بر پیش از انقلاب متمرکز است و به تمجید هنر شجریان پرداخته و به تاثیرش بر موسیقی اصیل ایرانی، همکاری با رادیو و تلویزیون و حضورش در کانون فرهنگی و هنری چاوش، همکاری‌اش با محمدرضا لطفی و پرویز مشکاتیان اشاره دارد که بعدها به دو گروه شیدا و عارف تقسیم شد.
در ادامه نوبت به روزهای پیش از انقلاب اسلامی می‌رسد و بر استعفای گروه شیدا از رادیو در اعتراض به کشتار مردم توسط حکومت پهلوی تاکید می‌شود که در ادامه گروه عارف نیز از رادیو استعفا داده و به هم صنفان خود می‌پیوندند تا فعالیت حلقه چاوش رنگ و بوی انقلابی به خود بگیرد. در بخش دیگر مستند «از سپیده تا فریاد» به تصنیف‌های انقلابی شجریان اشاره می‌شود که با اقبال خوبی نیز همراه شد. در این میان البته به واکنش های تندی که با برخی از آثار این هنرمند پس از انقلاب هم شد اشاره‌ای می‌شود.
بخش دوم این مستند اما به اتفاقات چند سال اخیری که برای شجریان پس از انتخابات سال ۸۸ رخ داده اشاره دارد و رویه مستند به گونه‌ای بسیار ظریف از بی‌طرفی بخش اول فاصله گرفته و جانب‌دارانه می‌شود و به همراهی این هنرمند با مردم و اجرای قطعاتی چون «تفنگت را زمین بگذار» اشاره می‌کند.
همچنین اظهارنظرهایی که این هنرمند درباره مسایل مختلف داشته است مورد بررسی قرار می‌گیرد و در نهایت گوینده مستند بیان می‌کند که کار شجریان به نقطه پایانی می‌رسد و به این ترتیب ادامه می‌دهد: «او که به خاطر مواضع سیاسی‌اش در کانون توجه رسانه‌ها قرار گرفته است، حال به مواضعی ضد مذهب می‌رسد و برخی از طرفداران سابقش با اندوه به روند قربانی شدن او نگاه می‌کنند. او حالا یک شخصیت پرهیاهوی سیاسی است که عده ای برایش هورا می‌کشند و مخالفانش تحملش نمی‌کنند.»
در این میان مصاحبه‌های او با شبکه‌های خارجی فارسی زبان نیز پخش می‌شود و حتی از چهره‌هایی چون پیرنیاکان و علیزاده درباره سخنان او پرسیده می‌شود که علیزاده می‌گوید: «تن به این مصاحبه نمی‌دهم که به نتیجه سیاسی برسیم و همه تقصیرها را گردن شجریان بیندازیم.» در مقابل پیرنیاکان با تاکید بر اینکه سخنان شجریان تند بوده است، معتقد است: «باید به سراغ عاملی که باعث شده است او این سخنان را به زبان بیاورد رفت که از نظر او همان اذیت و آزاری است که او را کردند.»نکته مشترک سخن کارشناسان حاضر در مستند سیاست زده شدن هنر در ایران است.
در ادامه مصاحبه‌ای از محمدرضا لطفی پخش می‌شود که درباره اعتراض‌های شجریان می‌گوید: «علت اعتراض‌های او را نمی‌فهمد چرا که او پس از انقلاب بیشترین تولید موسیقی را داشته است.»
بخش پایانی مستند که به نظر می‌رسد می‌خواهد حسن روحانی، رییس جمهور را متهم به استفاده ابزاری از شجریان در فیلم تبلیغاتی‌اش برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ کند، در توصیف این اتفاق این جمله از زبان گوینده شنیده می‌شود: «جایگاه شجریان به یک سلبریتی رای‌ساز تنزل پیدا می‌کند و هیچکس اعتراضی نمی‌کند.»
سپس ویدئوی تبریک سال نوی شجریان با ظاهری متفاوت که نشان دهنده ابتلای او به سرطان است پخش شده و گوینده مستند اینچنین می‌گوید: «این یک شوک تمام عیار است، موافقان و مخالفانش حیرت زده‌اند و با اندوه به آینده او چشم می‌دوزند که از گذشته‌ای طولانی بیرون آمده است.»
گفت‌وگوی او با حمیدرضا نوربخش در خرداد سال ۹۵ برگ دیگری از این مستند است که اشاره به تغییر موضع شجریان دارد/خبرآنلاین
