آب؛ نعمتی که این روزها دائما هدر می‌شود

به گزارش سلام نو، آب در بین ایرانیان باستان از مقدس ‌ترین عناصر طبیعت به شمار می رفته است. قداست آب در میان ایرانیان باستان از چنان جایگاهی برخودار بوده است که به هیچ عنوان اجازه آلوده کردن آن را نه به خود و نه به دیگران نمی دادند و حتی برای این پاکی و حرمت با برپایی مراسم هایی خاص قربانی نیز می کردند.

این حرمت و قداست آب با ظهور دین اسلام و رواج این اعتقاد که آب مهریه دختر گرامی پیامبر اسلام حضرت زهرا(س) است دوصد چندان گشت و ایرانیان بیش از پیش به آب حرمت می گذاشتند.

حرمت و قداست آب در همه شئون زندگی مردم ایران زمین نمود داشت و حتی این حرمت سر از ادبیات روایی این مرز و بوم نیز درآورد و منشاء بسیاری از سروده ها و متون شعرا و نویسندگان قرار گرفت.

ردپای حرمت و قداست آب در میان ایرانیان هنوز هم در بین برخی مردمان دیده می شود گرچه سایه مصرف بی رویه و خشکسالی ها پی در پی آن را گرفتار در تاریکی کرده است.

همچنین در عرصه بین المللی نیز اهمیت آب رو به افزایش است به طوری که روز 22 مارس (دوم فروردین) از سوی سازمان ملل به عنوان روز جهانی آب نام گذاری شده است.

پیشنهاد این نام گذاری در سال ۱۹۹۲ میلادی، در کنفرانس محیط زیست و توسعه سازمان ملل در شهر ریودوژانیرو برزیل مطرح شد. در این کنفرانس از همه کشورها خواسته شد تا در راستای اجرای بیانیه شماره ۲۱ سازمان ملل، این روز را به عنوان روز ترویج و آگاه‌سازی مردم در مورد آب اختصاص دهند.

** و اما اینک

نابودی قنات هایی که سالیان سال، آب را از دل زمین به سطح می آوردند تا مردم استفاده کنند، ویرانی آب انبارهایی که ذخیره می کردند این گوهر عزیز را برای روزهای گرم سال، کاهش پیاپی بارش ها و به دنبال آن کم شدن سطح سفره های زیر زمینی، حفر بی رویه چاه های مجاز و غیر مجاز برای استخراج باقی مانده آب در دل زمین و احداث سد ها و نیز از همه مهم تر و ویرانه کننده تر رواج فرهنگ مذموم مصرف بی محابا، وضعیت آب را بحرانی کرده است.

مواردی که بر شمردیم شرایط را در این سرزمین به گونه ای کرده است که به قول غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران در همایش گرامی داشت روز ملی آب در 14 اسفندماه سال 1397، اگر از الان به فکر راه چاره ای موثر نباشیم آینده خیلی دیر خواهد شد.

سایه پررنگ کشت محصولات کشاورزی به روش های سنتی هنوز منابع آبی این سرزمین را تهدید می کند و همچنین انتقال آب از طریق جوی هایی که بخش اعظم آب را هدر می دهند به رغم توسعه روافزون شیوه های نوین آبیاری، هنوز وجه غالب در اکثر نقاط این کشور است.

هنوز هم با توجه به جدی بودن بحران بی آبی در جای جای کشور محصولاتی کاشته می شوند که هیچ تناسبی با شرایط کم آبی ندارند و انگار نه انگار که شرایط کم آبی حاکم شده است.

مصرف بی رویه آب توسط برخی شهروندان، بی توجهی به تجهیزاتی که می توانند مصرف آب را مدیریت کنند و شستن حیاط و ماشین و کوچه و خیابان با آب شرب نیز هنوز همچنان ادامه دارد.

این نوع مصرف و نیز خشکسالی های پی درپی وضعیت نا بهنجاری در برابر آب گشوده است که نیازمند تدبیر و اصلاح واقعی است.

** فرهنگ سازی همراه با اصلاح تعرفه ها

«علی سید زاده» مدیرکل دفتر مدیریت مصرف، خدمات مشترکان و کاهش هدر رفت شرکت آب و فاضلاب کشور در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: تغییر دید مردم نسبت به مصرف آب نیازمند فرهنگ سازی است و درکنار آن باید برای اصلاح تعرفه ها اقدام کرد.

«محمد فاضلی»رئیس مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو نیز معتقد است که دوران تامین آب سپری شده است و دیگر نمی توان با روش های مختلف نسبت به تامین آب اقدام کرد بلکه باید برای اصلاح وضعیت مصرف چاره اندیشی اساسی کرد.

وی تاکید کرد: نباید دنبال تحول عظیمی در بخش تامین آب کشور بود، بلکه باید به فکر اصلاح اساسی در ساز و کارهای مصرف بود تا مدیریت بهتری بر منابع موجود آب اعمال شود.

فاضلی گفت: این سازوکارها، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هستند و چاره ای جز اصلاح آنها نیست.

این مقام مسئول در وزارت نیرو ادامه داد: باید با روش های درست، مسائل اقتصادی آب را اصلاح کرد اینکه تصور شود می توان تنها با نصیحت مردم را قانع کرد کافی نیست.

به گفته وی، تلاش برای اصلاح تعرفه آب بدون توجه به بخش کشاورزی و بازار کشاورزی و نیز بدون توجه به زندگی مردم ممکن نخواهد بود باید برای این موضوع همه ابعاد در نظر گرفته شود.

رئیس مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو خاطرنشان ساخت: اگر همه اصلاحات در ساز و کارها انجام شود اما فرهنگ و بینش مردم مورد غفلت قرار گیرد اتفاق خاصی در بخش بهینه سازی مصرف رخ نخواهد داد.

وی ادامه داد: بر همین اساس وزارت نیرو با ساخت فیلم و اطلاع رسانی همه جانبه مساله آب را تبدیل به یک مسئله اجتماعی ملی کرد اگرچه هنوز جای فعالیت بیشتری دارد.

** استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف راهکاری برای مدیریت درست آب

مدیر دفتر مدیریت مصرف شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، اجرایی شدن کامل طرح استفاده فراگیر از تجهیزات کاهنده مصرف آب را منوط به واقعی شدن قیمت آب، فرهنگ سازی گسترده، عزم ملی و باور به وجود کم آبی در کشور دانست.

«علی سیدزاده» درباره سرنوشت طرح توزیع تجهیزات کاهنده مصرف آب، گفت: این طرح ماده ای از قانون توسعه و بهینه سازی آب شرب است که براساس آن به شرکت های آب و فاضلاب این اجازه داده شده تا تجهیزات کاهنده مصرف را برای مشترکان متقاضی ارایه کرده و هزینه های آن را به صورت اقساط از قبض آب آنها کسر کنند.

وی اضافه کرد: بعد از آنکه این قانون ابلاغ شد، اجرای آن در دستور کار شرکت های آب و فاضلاب سراسر کشور قرار گرفت؛ سپس با هدف اجرای این قانون، مناطقی به عنوان مناطق آزمایشی انتخاب شدند تا رفتار مشترکان بررسی شود و در نهایت، پس از بررسی ها یک آسیب شناسی از این مناطق انجام شد.

سیدزاده در تشریح نتایج این آسیب شناسی، گفت: از آنجا که در قانون کلمه متقاضی ذکر شده و الزام و اجباری مطرح نشده است، نمی توان به مشترکان، الزامی بودن نصب تجهیزات را تاکید کرد.

وی با تاکید بر اینکه با قیمت های کنونی، مشترکان رغبتی به خرید تجهیزات کاهنده آب ندارند، گفت: در شرایطی که هزینه قبض آب مشترکان بین پنج تا 10 هزار تومان است، آنها نسبت به خرید تجهیزاتی با قیمت 100 تا 150 هزار تومان اقدام نمی کنند.

مدیر دفتر مدیریت مصرف آبفای کشور افزود: همین عوامل سبب شد استقبال چندانی از نصب چنین تجهیزاتی صورت نگیرد.

سیدزاده افزود: اگرچه استقبال از این تجهیزات آنچنان که باید و شاید نبود اما به همه شرکت های آب و فاضلاب سراسر کشور ابلاغ شد که تمهیدات لازم را ایجاد کنند و در حدودی که فکر می کنند متقاضی استفاده از این تجهیزات وجود داشته باشد آنها را خریداری کرده و در انبارها قرار دهند تا اگر متقاضی مراجعه کرد و درخواست داشت، بتوانند نیازها را جوابگو باشند.

این مقام مسئول درآبفای کشور با یادآوری این موضوع که بعد از ابلاغ این طرح به شرکت های آب و فاضلاب، خیلی از این شرکت ها نسبت به فراهم سازی تمهیدات لازم اقدام کردند، ادامه داد: با هدف آگاهی بیشتر مردم اطلاع رسانی از طریق قبض آب مشترکان و شرکت های آب و فاضلاب در استان های خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و اصفهان انجام شد.

به گفته وی، شرکت های مذکور در حد اعتبارات خود، نسبت به تامین تجهیزات اقدام کردند تا در صورت مراجعه متقاضی، این تجهیزات را در اختیار قرار دهند.

** اختصاص اعتبار از محل طرح های ملی

سیدزاده از اختصاص اعتباری از محل اعتبارات طرح های ملی در سال 1397 (از محل طرح مدیریت مصرف آب شهری) به این طرح خبر داد و گفت: سه میلیارد و 500 میلیون تومان از این محل بین 35 شرکت آب و فاضلاب شهری تقسیم شد که به صورت مساوی به هر شرکت 100 میلیون تومان بابت خرید این تجهیزات تعلق گرفت.

این مقام مسئول از توزیع تجهیزات در اماکن عمومی و دولتی خبر داد و گفت: بخش زیادی از اعتبارات در قالب ترویج و فرهنگ سازی در اماکن عمومی دولتی توزیع شد.

سیدزاده به مصوبه هیات وزیران اشاره کرد که براساس آن اماکن دولتی و عمومی در شهرها باید ارزیابی و رصد می شدند و مشخص می شد که به چه تجهیزاتی نیاز دارند.

وی ادامه داد: در اجرای این طرح، با شرکت های آب و فاضلاب مکاتبه شد که برای صنایع و ارگان های مختلف نقش مشاور فنی را ایفا کنند و با هماهنگی آنها، فهرستی برای هر سازمان تهیه شود که آن مجموعه به چه تجهیزاتی نیاز دارد.

مدیرکل دفتر مدیریت مصرف آبفای کشور با بیان اینکه این ارزیابی ها هر ساله انجام خواهد شد، گفت: در تهران مشاوره فنی برای بسیاری از دانشگاه ها، وزارتخانه ها و ارگان ها انجام شد تا آن دستگاه ها با بودجه خود اقدام به خرید تجهیزات کاهنده مصرف آب کنند.

** توزیع تجهیزات کاهنده مصرف در هیچ جای جهان کار دولت ها نیست

این مقام مسئول در شرکت آب و فاضلاب کشور گفت: توزیع تجهیزات کاهنده مصرف در هیج جای جهان در اختیار دولت ها نیست بلکه خود مردم می توانند وقتی فرهنگ سازی انجام شده و ضرورت آن را حس کرده باشند نسبت به استفاده از آن اقدام کنند.

وی ادامه داد: به دلیل نبود فرهنگ سازی در کشورمان و حس نکردن اثر بخشی استفاده از این تجهیزات توسط مردم، شرکت های آب و فاضلاب تلاش کرده اند با کارهای تبلیغاتی و کسر از روی قبض به صورت اقساطی، مردم را به استفاده از این تجهیزات تشویق کنند.

سید زاده با بیان اینکه تعرفه پایین آب، عاملی است که اجازه نمی دهد مردم به سمت استفاده از چنین تجهیزاتی بروند، افزود: باید با فرهنگ سازی، رفتار جامعه را تغییر داد.

مدیرکل دفتر مدیریت مصرف آبفای کشور با بیان اینکه میزان کاهش مصرف آب در انواع تجهیزات کاهنده مصرف متفاوت است، اظهار داشت: به عنوان نمونه، سرشیرهای کاهنده مصرف در سرویس ها و سردوش ها، مصرف آب را حداقل 30 درصد کاهش می دهد.

به گفته وی، در لایحه تقدیمی دولت، بر «الزام آور» بودن استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف آب تاکید شده بود اما نمایندگان مجلس شورای اسلامی الزام آور بودن آن را حذف کرده و اصطلاح «متقاضی» را جایگزین کردند.

سیدزاده تصریح کرد: اکنون تلاش می شود این الزام از روش دیگری برای مشترکان پرمصرف اعمال شود.

این مقام مسئول اجرای کامل طرح استفاده فراگیر از تجهیزات کاهنده مصرف را مشروط به عزم ملی، فرهنگ سازی مناسب، همکاری همه ارگان ها و شرکت های تولید کننده دانست و گفت: اجرایی شدن این طرح تنها از طریق وزارت نیرو، شدنی نیست./ایرنا